ABD'li şirketten şok itiraf

3M firması, Ağustos ayında Amerikan Adalet Bakanlığına ve Halka Açık Şirketler Denetleme Komisyonu’na (U.S. Securities and Exchange Commission) verdiği çeyrek dönem faaliyet raporunda söz konusu iddiaları, yetkili Amerikan makamlarına bildirdi. 3M firması, Türkiye’de adının karıştığı yolsuzluk ve rüşvet iddialarını tam olarak araştıracaklarını ancak, araştırma sonrasında ortaya çıkacak sonuçların ve bu sonuçların bedelinin ne olacağını henüz tahmin edemediklerini bildirdiler. Raporda hangi kamu kuruluşuna rüşvet verildiği veya hangi ihaleye fesat karıştırıldığına ilişkin bilgiye yer verilmedi. Bunun soruşturma sonucu ortaya çıkması bekleniyor.

-SORUŞTURMA TÜRKİYE’DEN GELEN RAPORLAR SONUCU BAŞLATILDI-

ANKA’nın edindiği bilgiye göre, 3M firması, ABD’nin Minnesota eyaletinin St. Paul kentinde bulunan merkezine, Türkiye’den rüşvet ve yolsuzluk konusunda ulaşan çeşitli ihbarlar ve raporları değerlendirdi. 3M şirketi merkezine gelen raporlarda, şirketin Türkiye Temsilciliği’nin Türk Hükümetine bağlı bazı birimlere mal ve hizmet satmak için usulsüz ihalelere adının karıştığı, çeşitli devlet görevlilerine rüşvet verdiği, bazı ihalelerin usulsüzlükle alındığı ve şirket adının bazı yolsuzluklara karıştığı iddia edildi.

Suçlamalar konusunda ciddi belge ve deliller oluşunca firma iddiaları araştırmak için bir komisyon kurdu. Şirketin Minnesota’da bulunan hukuk bölümünün yanı sıra, ABD’de 3M ile bağlantısı olmayan bağımsız hukuk şirketlerinden soruşturmaya destek olmaları konusunda yardım istendi. Soruşturmanın daha sağlıklı yürütülmesi için şirkete ABD’de görevli Türk asıllı iki avukat da dahil edildi. 3M şirketi Türkiye’de rüşvet iddialarını araştırma başlatacağını 12 Eylül 2009’da Amerikan Adalet Bakanlığı ve halka açık şirketleri denetleyen resmi komisyonu olan hükümet kuruluşu U.S. Securities and Exchange’e resmen bildirdi.

-TÜRKİYE’DE RÜŞVET VERDİK SORUMLULAR ARAŞTIRILIYOR-

Amerikan Adalet Bakanlığı ve halka açık şirketleri denetleyen Securities and Exchange Commission’a geçtiğimiz Ağustos ayında verilen faaliyet raporunu ANKA ele geçirdi. Söz konusu raporun 12’inci bölümünde 3M firması şöyle dedi: "12 Kasım 2009 tarihinde şirketimiz Adalet Bakanlığı ve Güvenlik Denetleme Kuruluş ile temasa geçerek, şirketimize bağlı Türkiye temsilciliğimiz hakkında elimize geçen raporlar doğrultusunda, Türk kamu kuruluşlarına mal ve hizmet satmak için ihaleye fesat karıştırdığı, rüşvet verdiği, yolsuzluk ve usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle dahili soruşturma başlattığımız ifşa ettik" denildi.

-ETKİLENEN TÜRK HÜKÜMET KURULUŞLARIYLA TEMASA GEÇİLDİ-

Raporda rüşvet iddiaları ile ilgili Türk makamlarına da bilgi verildiği belirtilerek şöyle denildi: "Şirketimiz söz konusu iddialarla bağlantısı olan bazı Türk hükümet kuruluşlarıyla da temasa geçti. Şirketimiz, rüşvet ve usulsüzlük iddiaları konusunda Amerikan Adalet Bakanlığı ve halka açık şirketleri denetleyen Securities and Exchange Commission’la birlikte çalışmaktadır. Şirketimiz konuyla ilgili soruşturmada ülke dışındaki faaliyetlerin politikalarının uygulamalarının ve denetimlerinin Yurtdışı Yolsuzluklar Yasası’na uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığını değerlendirmek üzere dışarıdan danışmalık hizmeti de almaktadır. Şirketimiz soruşturmanın sonucunda ne tür bir yasal durumun ortaya çıkacağı veya ne gibi bir bedel ödeneceği konusunda herhangi bir tahminde bulunamamaktadır."

-"RAPORDA HERŞEY ANLATILIYOR"-

Bu arada şirket yöneticisi Stephan Sanchez, ANKA’ya yaptığı açıklamada, soruşturmanın çok yönlü olarak devam ettiğini belirterek, iddialar konusunda gerekli yasal başvuruyu Amerikan makamlarına yaptıklarını söyledi. Sanchez, "Yetkili makamlara verdiğimiz faaliyet raporunda herşey açık olarak anlatılıyor" diye konuştu. 3M şirketinin Türkiye temsilciliği yetkilileri de araştırma sürecinin devam ettiğini belirterek, konuyla ilgili herhangi bir açıklama yapmadı.

SIEMENS GİBİ CEZA ALABİLİR

New York Barosu ticaret ve göçmenlik avukatlarından Cahit Akbulut, rüşvetin ve yolsuzluğun büyüklüğü ve etkisine göre Siemens olayında olduğu gibi 3M firmasına da çok büyük bir ceza gelebileceğini belirtti.
Akbulut, ANKA’ya ABD’de yürürlükte olan ve yabancı ülkelerde verilen rüşvet ve yolsuzluk yapan şirketlere cezai sorumluluklar getiren yasa konusunda açıklama yaptı. Akbulut, "The Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) yasası ABD’de 1997 yılında yürürlüğe girmiştir. Rüşvete karşı yaptırımları içeren bu yasa yabancı hükümet yetkililerine; ihale almak, mal satmak ve ayrıcalık tanınmak için rüşvet veren ABD vatandaşlarına şahıs ve şirket yetkililerine uygulanmaktadır. Bu yasanın uygulanması ABD Adalet Bakanlığı tarafından takip edilmektedir. Bu yasayı ihlal ettiği saptanan şirketler 2 milyona dolara kadar; şahıslar ve şirket yetkilileri de 100 bin dolara kadar para cezasıyla 5 yıla kadar da hapis cezasıyla cezalandırılabiliyorlar" dedi.
Rüşvetin ve yolsuzluğun büyüklüğü ve etkisine göre Siemens olayında olduğu gibi 3M firmasına da çok büyük bir ceza gelebileceğini belirten Akbulut şöyle devam etti:
"Bu yasa ayrıca ABD’de halka açık ve borsada hisseleri ticari işlem yapan firmalara da ilave sorumluluk getirmektedir. Yasa gereği bu tür firmaların muhasebe kayıtları sıkı bir kontrole tabi olup her türlü ödemenin açıklanmasını gerekmektedir. Yasanın bu taraftaki uygulaması ise Securities Exchange Commission (SEC) tarafından yapılmaktadır. İhlal tespiti durumda hapis cezası uygulanmamakla beraber diğer para cezalarının aynısı uygulanmaktadır. Buna en büyük örnek olarak Siemens firmasını gösterebiliriz. Siemens firması Aralık 2008 tarihinde Irak, Bangladeş ve Arjantin’de devlet çalışan ve görevlilerine rüşvet vermekle suçlanmış ve karşılıklı anlaşmaya uygun olarak 450 milyon dolar ceza ödemeye razı olmuştu."

63 ÜLKEDE 80 BİN ÇALIŞANI VAR

3M şirketinin 63 ülkede 80 bin çalışanıyla dünyanın önde gelen küresel firmalarından biri olan Amerikan firması, Türkiye’de yaklaşık 20 yıldır faaliyet gösteriyor. Sadece 2009 yılı satış gelirleri 25 milyar doları aşan dev firma, Türkiye’de bazı büyükşehir belediyeleri ile çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik, güvenlik, ulaşım, sağlık ve teknolojik ürünler olmak üzere çok sayıda hizmet sunuyor.

-"TÜRKİYE’DE ASLA YERE ÇAKILMAYIZ"-

Post-it, Scotch-Brite gibi ürünlerin yaratıcısı, 25 milyar dolar cirolu 3M’in CEO’su George Buckley, küçük dünya turu kapsamında 2009 yılında Türkiye’ye gelmiş, ilginç ve dinamik bir ülke olarak tanımladığı Türkiye’de kriz nedeniyle, bir miktar yavaşlama olsa da yönlerinin büyümekten yana belirtmişti. Buckley, "Türklerdeki dinamizm, çalışkanlık ve umudunu kaybetmeme alışkanlığı çok etkileyici. Buradan biraz güç alarak geri dönüyorum. Türkiye dinamik bir ülke olmasının yanında çok ilginç bir pazar da. Savaşçı bir millet ve etkili bir tarihe sahipsiniz. Biraz duraksama, hafif düşüş olur ama burada asla yere çakılmayız. Türkiye’den güç alarak dönüyorum" değerlendirmesinde bulunmuştu.

-ASIRLIK ŞİRKET-

3M Firması beş iş adamının değirmen taşı aşındırıcısı için mineral bulmak amacıyla ABD’nin Minnesota eyaletinde 1902 yılında kuruldu. Ortaklar, bu işte başarılı olmayınca, 1905’te Duluth yakınlarına taşındı. Yıllar süren çalışmalar, şirket kaliteli üretim yapıncaya ve tedarik zinciri oluşturuncaya kadar devam etti. Erken gelen teknik ve pazarlama yenilikleri başarılı sonuçlar getirdi ve 1916’da ilk kez 3M şirketinin yüzde 6’lık kar payları dağıtıldı.
3M Dünyanın otomotiv üretiminde havadaki tozu azaltan ve su geçirmeyen ilk zımparası 1920’lerin ilk yıllarında geliştirildi. 1940’ların ilk yıllarında, 3M yönünü İkinci Dünya Savaşı için savunma materyallerine çevirdi ve bunu birçok yenilik takip etti, anayol işaretlemeleri için Scotchlite Reflektif Folyolar, magnetik ses kayıt bantları, filament bantlar ve 3M’in baskı tabakalarıyla grafik sanatlarda yerini alması oldu. 1950’lerde, 3M, Thermo-Fax fotokopi makinesini, Scotchgard Kumaş Koruyucusu, Video Bant, Scotch-Brite Temizlik Süngerlerini ve bir kaç elektro-mekanik ürünleri tanıttı.
1970 ve 1980’lerde pazarlar ilaç, radyoloji ve enerji kontrolü alanlarında genişledi. 1980’de 3M Post-it Notes’u icat ederek, pazarda yeni bir kategori oluşmasına ve insanların iletişim ve organizasyon davranışlarının değişmesine neden oldu.1990’larda satışları 15 milyar dolara ulaştı. 3M, bağışıklıkla ilgili ilaçları, elektronik görüntü için parlaklık arttırıcı filmleri, inkjet yazıcılarda kullanılan esnek kabloları, cep telefonları ve diğer elektronik aletleri içeren yenilikçi ürün yelpazesini geliştirdi. 2004’de, yenilikçi yeni ürünlerin de büyümeye olan katkısıyla ilk kez satışları 20 milyar dolara ulaştı. 63 ülkede hizmet veren 3M’in yaklaşık 80 bin çalışanı bulunuyor. Firmanın 2009 yılı net satış cirosu ise 25 milyar doların üzerinde